Bureau voor Aarde Educatie, Visie-ontwikkeling & Methodiekscholing

Praktijk Mens&Natuur

Het milieu, dat zijn we zelf!

Het milieu, dat zijn wij zelf!

In het kader van Duurzaamheid en ecologie/milie, schreef ik op 14 april 2008 een column voor www.reliflex.nl

Jaren geleden, op de middelbare school leerde ik over de bloemen en de bijtjes. Nee, dat ging toen nog niet over de liefde, maar over de biologie, of preciezer gezegd, over de ecologie en energiehuishouding van de natuur. Tijdens de daaropvolgende biologiestudie leerde ik hoe ik me als mens en wetenschapper zo neutraal mogelijk moest opstellen om de geheimen van de natuur te ontrafelen. Zelf waren we daar als onderzoekers beslist geen onderdeel van. Tot de studie der milieukunde opkwam en de mens ineens het probleem bleek van vele verstoringen in diezelfde ecologische huishouding.

Ik ging werken in de natuur- en milieueducatie en bemerkte dat met name de relatie mens & natuur me het meeste boeide. Een vakgebied waarover ik bar weinig had geleerd in al die studiejaren. Al die gedwongen afstandelijkheid van mijn geliefde onderwerp, de natuur, had me redelijk beschadigd. En het kostte me jaren van zelfstudie en therapie om mijn eigenheid en eigen natuur weer te kunnen en mogen leven. De natuur was daarbij altijd mijn grootste leermeester, raadgever en bron van wijsheid. Ik zie me nog lopen in de stromende regen, flink overspannen slenterend langs een Drentse Beek. Alles stroomt, ‘panta rhei’ waren de terugkerende woorden in die tijd. En dat was het enige wat me in die tijd te doen stond, alles laten stromen, laten doorstromen van mijn vastgezette emoties, me schoonspoelend van alle lessen in aanpassen aan wetenschap en maatschappij. Terug naar mijn eigen bron.

In die tijd leerde ik over de lessen van de Deep Ecology van de noorse filosoof Arne Naess. Ik ging bij hem in de leer en was diep geroerd en geraakt door de wijsheid die ik in hem en in mezelf herkende. Wijsheid die ons wordt aangereikt door de natuur. De natuur waar wij door de eeuwen heen zo mee zijn grootgebracht en zijn opgevoed, mee hebben geworsteld en mee hebben geleefd. En waarvan we ons van lieverlee de laatste honderden jaren steeds meer van hebben kunnen losmaken, door wetenschap en techniek en toegenomen welvaart. We hoeven niet meer de ploeteren op het veld in het zweet onzes aanschijns. Maar hebben ook geen weet meer van de schoonheid van de leeuweriken en vogelgeluiden om ons heen in datzelfde veld. Met die vergrote mogelijkheden zijn we ook de betrokkenheid op de wereld om ons heen kwijtgeraakt.

Maar wij zijn geen afstandelijke observanten, geen buitenstaanders in het spel van de bloemen en de bijtjes. Wij zijn diep, diep verbonden met alles in de wereld om ons heen. Ook in ons leeft die aantrekkingskracht tussen de bloemen en de bijen, ook in ons leeft de liefde, de liefde voor het leven. En juist die liefde of het ontbreken daarvan heeft grote invloed op de wijze waarop wij het leven leven en creëren. Daar gloort ook de hoop in alle onze vraagstukken van duurzaamheid.

Naar mijn stellige overtuiging zijn al die milieuproblemen, de klimaatcrises en andere grote bedreigingen niet anders dan wijze lessen die ons worden aangereikt om onze rechtmatige plek weer in te nemen. Mens te zijn met een ecologisch bewustzijn op de invloed die wij hebben op de wereld om ons heen. En dat we kunnen kiezen voor liefde of angst, haat en afstandelijkheid of diepe, diepe verbondenheid. En nu, al die jaren later kan ik ook zien en erkennen wat de waarde is van afstand nemen. Juist doordat wij, doordat ik grote afstand hebben ervaren van de mij omringende werkelijkheid kan ik nu beter doorzien en doorleven wat er zich afspeelt. Niet alleen om mij heen, maar ook in mij zelf. Het milieu, dat ben ik …!